« پاسخ خودآزمایی تاربخ ادبیات ایران و جهان (1) سال دوم انسانی

     خود آزمايي درس اول :

1- ویژگی های خط تصویری چیست ؟

نخستین نوشتارهای انسان ، بسیار ساده و ابتدایی بوده است ؛ به این معنی که با طرزی به دور از ظرافت ، تصویر چیزها را می کشیدند و به این ترتیب ، مقصود خود را به دیگران می فهماندند . به این نوع خط ، « خط تصوبری » می گویند.

2-  الفبا، براي اولين بار در ميان كدام يك از اقوام و در چه زماني رواح رواج پيدا كرد؟

در ميان فنيقيها و حدود سه هزار سال قبل از ميلاد.

3- منظور از « شاخص ها » و « سنت گذاران » چیست ؟

افرادی هستند که مهم ترین ویژگی های ادبی یک مقطع را می توان در آثار آن ها پیدا کرد . به عبارت دیگر ، آن افراد به چنان اهمیت و موقعیتی دست یافته اند که : 1- ویژگی های آثار پیش از آن ها به نحوی مستقل و رو به کمال در آثارشان پیداست و می توان  آن ها را فرزندان واقعی زمانه خویش دانست ؛2- به دلیل همین ویژگی و درک درستی که از مقتضات اجتماعی وفرهنگی و ادبی عصر خویش دارند ، قادرند به خلق آثار و طرح اندیشه هایی دست بزنند که آثار بعدی به نحو بارزی تحت تاثیر کارها و افکار آن ها قرار گیرد .

 4- چرا سلسه هاي تاريخي و حوادث سياسي نمي توان در تقسيم بندي اصل و مبنا قرار گيرد؟

زيرا سلسله هاي تاريخي و حوادث سياسي و اجتماعي فقط مي توانند سير تحول و گذرا يك دوره را به دوره اي ديگر، كند يا تند كنند ولي هرگز در اين تقسيم بندي اصل و مبنا قرار نمي گيرند.

5- تاریخ ادبیات ایران به بخش هایی تقسیم شده و هرعصر به نام یک شاعر یا نویسنده اختصاص یافته است ، علت این نام گذاری چیست ؟زیرا گاهی شاعر یا نویسنده ای که دوره ای به نام او اختصاص یافته سبک خاصی را به وجود آورد که اثر او را از بقیه جدا کرده است و نیز آثار بعد از او تحت تأثیر آثار و افکار او قرار دارند بنابراین باید گفت ادبیات یک جریان مستقل است و تاریخ ادبیات تنها سرگذشت این یا آن شاعر نیست .

 6-  اوستاي موجود از چه كتابهايي تشكيل شده است؟

اوستاي موجود از پنج كتاب به نامهاي يسنا، يشتها، و يسپرد و نديدا و خرده اوستا تشكيل شده است كه جملگي حاوي نيايش اهورا مزدا، خداي بزرگ و بي همتا. ايزدان و فرشتگان، ستايش پاكي و نيكي و راست كرداري، نكوهش ديوان و اهريمنان و همچنين دستورها و احكام و ذكرهاي مذهبي است.

 7-  خداي نامه چيست و منشأ و سرمشق چه نوع آثاري است؟

كتابي مهم است كه در اواخر عهد ساساني پديدآمد و در نخستين سده هاي اسلامي چند بار به عربي ترجمه شد و از روي  ترجمه هاي آن سيرالملوك ها و شاهنامه هاي متعددي پرداخته شد كه يكي از آنها شاهنامه  منثور ابومنصور عبدالرزاق توسي است. اين كتاب منشأ و سرمشقی برای تاريخ نویسی است.

خود آزمايي های نمونه درس دوّم :

1- علل اصلی تأثیرایرانیان در نقل ، تدوین و نشر علوم در تمدن اسلامی چیست ؟

الف ) راه یافتن ایرانیان به دستگاه حکومت به ویژه در عصر عباسی و به دست گرفتن قدرت و امکانات دولتی . ب ) چون ایرانبان پیش از اسلام بر اثر رواج ادیان و مذاهب مختلف با بحث و تحقیق پیرامون مسائل دینی آشنا بودند در دوره ی اسلامی نیز به مباحث مذهبی روی آوردند و همین برخورد مذاهب و معتقدات با یکدیگر ، عامل عمده ای برای توجه مسلمین به برخی از دانش های آن روزگار بود . ج ) در فرهنگ ایران علوم مختلف از قبیل ریاضی و فلسفه و طب وجود داشت که از فرهنگ یونانی یا هندی ترجمه و اقتباس شده بود و مدت ها در گندی شاپور تدریس       می شد با ترجمه ی این علوم به زبان عربی ، روحیه ی علمی مناسب باآن هم به فرهنگ اسلامی انتقال یافت وبه دلیل زمینه ی مناسبی که در دامان اسلام پیداکردبه شدت موردتوجه قرارگرفت .

2- « شعوبیه » چه شعاری را مدنظر داشتند ؟

ابتدا با تمسک به آیه ی 13 سوره ی حجرات (49) برابری عرب و عجم را مطرح کردند و ملاک برتری را تقوا به حساب آوردند اما چون اعراب به این امر راضی نشدند و هم چنان به رفتار نادرست خود ادامه می دادند با حالت پرخاش موضوع برتری عجم بر عرب را پیش کشیدند و حتی در نوشته ها و آثار خود نیز در تحقیر عرب کوشیدند.

3-  فارسي نو (دري) را چگونه تعريف کرده اند؟ درباره  منشأ آن چه مي دانيد؟

كلمه  داري به معني درباري و منسوب به در (دربار، درگاه) است و در اصطلاح، به زبان دولتي دستگاه ساساني اطلاق مي شود.

پاسخ قسمت دوّم سؤال: دنباله ي پهلوي ساساني است و در آن عناصري از پهلوي اشكاني هم ديده مي شود.

4-  قديم ترين كتابي كه به خطّ فارسي امروز در دست است چه نام دارد و در چه زمينه اي تأ ليف شده است؟ اين اثر به خطّ كيست؟ الابنیه عن حقایق الادویه در زمینه پزشکی و مولف این اثر ابومنصور موفق هروی است به خط اسدی توسی در قرن5 تحریرشد.

5-  آيا مي توان نخستين شاعر فارسي دري را مشخص كرد؟ چرا؟

خير ـ چون شعر در نزد تمام اقوام عالم، نا گزير از زماني آغاز مي شود كه انسان توانسته است شور و هيجان دروني خود را با كلام خيال انگيز و مؤثر بيان كند و براي چنين امري نمي توان آغازي معيّن كرد.

خود آزمایی های نمونه ی بخش اول :

1-شعوبیه بر فرهنگ ایرانی چه تأثیراتی گذاشته است ؟

تاثیر آنان این بود که بر اثر تبلیغات افکار و عقایدشان شعرای بزرگی از میان ایرانیان با فکر شعوبی بر خاستند و در مخالفت با برتری جویی اعراب کتاب ها و رساله هایی را نوشتند و موجب تقویت روح ملی در مردم ایران شدند که مقابله با عرب و قیام برای کسب استقلال و ایجاد زبان مستقل ( فارسی دری ) نتیجه ی افکار شعوبی بوده است.

2- درمورد شعرهجایی قبل از اسلام چه می دانید ؟

شعری است که مصراع های آن از جهت تعداد هجاها با هم برابرند ولی هجاهای بلند ممکن است در برابر هجاهای کوتاه قرارگیرند.

 3- كدام منبع، محمّد بن وصيف را نخستين شاعر پارسي گو معرفي كرده است؟ تاريخ سيستان

4- چرا خط عربی برای نوشتن زبان فارسی پذیرفته شد ؟

استفاده از خط عربی در زبان فارسی ، زبان و فرهنگ توده های مردم ایران را به دیانت مقدس اسلام نزدیک کرد .این پیوند خجسته ، بنیان های اندیشه ی ایران اسلامی را استوار ساخت .

خود آزمايي درس سوّم :

1-از ویژگی های عمده ی شعر شهید بلخی دو مورد را ذکر کنید .

الف) شهيد به تازي و پارسي شعرمي گفت. ب) اشعار او غالباً با چاشني فكرو فلسفه توأم شده است.

2- شهبد بلخی با کدام دانشمند مباحثه و مناظره داشته است ؟محمدبن زکریای رازی ، طبیب و فیلسوف معاصر خود.

3- در باب رودكي گفته اند: « شعر او را بر شمردم سیزده ره صد هزار /  هم فزون آيد اگر چونان كه بايدبشمري » اين مطلب نشانه ي چيست؟ از اين تعداد شعر، چه مقدار در دست است؟

  نشانه کثرت اشعار اوست . این شعر از رشیدی سمرقندی است که آن را دو گونه معنی کرده اند ؛ دو عدد به دست آمده

 ( 000/100بیت و 000/1300 بیت ) البته اولی معقول تر است .درحال حاضر حدود هزار بیت از رودکی در دست است .

4- غزل چیست ؟ تغزّل کدام است ؟تفاوت و تشابه آن ها در چیست ؟

غزل در لغت به معنی گفت و گوی عاشقانه و سرود است و در اصطلاح ، قالب شعری راگویندکه حداقل ابیات آن 5 و حداکثر 15 تا 20 بیت باشد و مصراع های زوج آن هم قافیه و موضوع آن عشق و عرفان و مسایل اجتماعی است . تغزل مقدمه قصیده است غزل یک قالب شعری است ولی تغزل بخشی از قالب قصیده است شباهت آنان در موضوع است .

5- دیگر شاعران رودکی را چگونه و چرا ستوده اند ؟

ناصر خسرو او را شاعر تیره چشم روشن بین نامید ، عنصری بر او رشک می ورزید غزل را رودکی وار می سرود .

6- كدامين آثار توسّط رودكي به نظم در آمده است؟ آيا اين آثار در دست است؟

كليله و دمنه و منظومه سند باد نامه ، از آنها جز ابياتي پراكنده در دست نيست.

خودآزمايي هاي نمونه درس چهارم :

 1- مثنوي «آفرين نامه» از كيست؟ بوشكور بلخي

2- موضاعات شعري عصر رودكي كدامند؟

موضوعات شعري، گذشته از وصف، بيشتر ستايش بود و اندرز و معاني تغزّلي و احساسي و كمي هم مزاح.

3- چرا كسايي را پرچمدار ادبيّات شيعه دانسته اند؟

 زيرا مذهب او شيعه ي دوازده امامي بوده و هم زمان با فردوسي به عنوان نخستين شاعر دل بسته  اهل بيت، درفش جانبداري و ستايش خاندان پيامبر را بر دوش كشيده است: مدحت كن و بستاي كسي را كه پيامبر بستود و ثنا كرد و بدو داد همه كار ...... و همچنين نخستين قصيده هاي منقبت و مرثيه را بايد در ديوان كسايي جستجو كرد.

4- این سخن دکتر شفیعی کدکنی « از نظر صور خیال و انواع تصویر به ویژه در زمینه ی طبیعت ، شعر او بهترین شعری است که از گویندگان قرن چهارم در دست داریم » ؛ در باره ی کدام شاعر است ؟ کسایی مروزی .

خود آزمایی های نمونه ی بخش دوم :

 1- عنوان «پدر شعر فارسي» به كدام شاعر نسبت داده شده است؟ رودكي

2- ویژگی های شعری شاعران عصر رودکی چیست ؟

طرز شاعری آنان بر سادگی لفظ و آسانی معنی استوار بود . آن ها افکار و خیال های خود راهمان گونه که به خاطرشان می رسیدبیان می کردند و برای پیدا کردن تعبیر یا مفهوم تازه خود را به زحمت نمی انداختند شاعران این عصر بیشتر به بیرون واقعیت حیات نظر داشتند و مفاهیم ذهنی آنان از قلمرو تعالیم کلی اخلاقی در حد بسیار صمیمانه و عملی آن در نمی گذشت .

3- این ابیات سروده کیست ؟

خون خود را گر بریزی بر زمین / به که آب روی ریزی در کنار

بت پرستیدن به از مردم پرست / پند گیر و کنار بند و گوش دار   پاسخ : ابو سلیک گرگانی .

4- با توجه به اشعار رودکی آیا او کور مادرزاد بوده است ؟

از اشاره هایی که شاعران نزدیک به روزگار او آورده اند ، پیداست که او را شاعری نابینا می شناخته اند اما از سخن خود اوآن چه هست وبه ویژه توصیف های دقیق ورنگارنگش برنمی آیدکه همه ی عمر را در کوری و تاریکی دنیای روشن دلان گذرانده باشد.

 5) كدام شاعر را پيرو رودكي و پيشرو ناصرخسرو دانسته اند؟ كسايي

6- پیش از فردوسی ، عنوان « شاعر خرد » به کدام شاعر اختصاص داشت ؟ شهید بلخی

خود آزمايي هاب نمونه درس پنجم :

1- موضوع کتاب « الابنیه ... » چیست ؟ خواص گیاهان و داروها ( در باره ی علم داروشناسی ) بوده است .

2- آيا تاريخي بلعمي ترجمه ي دقيق تاريخ طبري است؟ توضيح دهيد:

خير ،زيرا، بلعمي، اطلاعات ديگري راجع به تاريخ ايران به دست آورد و بر آن فزود و با حذف مطالبي از اصل تاريخ طبري، آن را به صورت تأليفي مستقل درآورد.

3- چگونگي شكل گيري شاهنامه ابومنصوري را بيان كنيد؟

به علت غلبه  روح ايران دوستي و احساس نياز به هويتي مستقل – به ويژه در خراسان آن روز- داستانها و روايات زيادي مربوط به تاريخ گذشته  ايران فراهم شد و سرانجام در سال 346 هـ.ق به امر ابومنصور محمدبن عبدالرزاق حاكم توس، به صورت مجموعه اي مستقل به زبان فارسي درآمد و به نام شاهنامه ابومنصوري به عنوان نخستين اثر مستقل نثر فارسي در اختيار همگان قرار گرفت.

4- نخستین کتاب جغرافیا به فارسی چه نام دارد و تألیف کیست ؟حدود العالم که مولف آن معلوم نیست .

5- چرا این عصر را دوره ی « خرد آرمانی » نامیده ایم ؟زیرا آثار پدید آمده در این عصر عموماً بر محور خردگرایی و تکیه بر اندیشه ی بشری و ارج نهادن به آن می چرخد و ستایش خرد و اندیشه در آثار حماسی نیز بسیار آمده است .

6- نخستین ترجمه ی قرآن کریم کدام است ؟ این ترجمه به چه زبانی است ؟ ترجمه ی تفسیر طبری به زبان فارسی .

 7- چند تن از حماسه سرايان مشهور را نام ببريد.دقيقي، فردوسي، اسدي.  

خود آزمايي هاي نمونه درس ششم :

1- نخستين بار چه كسي به نظم داستانهاي ملي همت گماشت؟ دقيقي توسی

2- اهمیت کار دقیقی در چیست ؟

اول این که او را باید آغازگر حماسه سرایی دانست ، دوم این که او در این کار پیشرو فردوسی است و فضل تقدم بر او دارد و دیگر این که او در حقیقت احیاگر داستان های ملی ایران است .

 3-  مهمترين اثر دقيقي چه نام دارد؟ گشتاسپ نامه

4- نحوه ی تاثیرگذاری دقیقی را بر فردوسی تحلیل کنید .

دقیقی با سرودن حدود هزار بیت شعر با درون مایه ی حماسی ، راهی بیش روی فردوسی گشود این اثر در فکر و اندیشه ی فردوسی تاثیر به سزایی داشت و از نظر ساختار شعر ومحتوا نیز اثر دقیقی بر فکر و اندیشه ی فردوسی تاثیر گذار بود .

 5-دهقانان چه كساني بودند و چه وظيفه اي داشتند؟

دهقانان، طبقه اي صاحب مقام و داراي املاك و اموال بودند و مي توانستند از راه درآمد ملك خود زندگي نسبتاً‌ راحتي داشته باشند. وظيفه آنها اين بود كه روايات تاريخي و سرگذشت پيشينيان خود را سينه به سينه به نسلهاي بعد از خود انتقال دهند.

6- چرا شاهنامه مورد قبول و پسند محمود غزنوی واقع نشد ؟

الف) اثری ایرانی بود و در آن به ترکان که اجداد محمود بودند روی خوش نشان داده نشده بود . ب ) فردوسی شیعه مذهب

 بود وچندجا در شاهنامه بدون هیچ پروایی ارادت خود را به خاندان پیامبر نشان داده بود . ج) در شاهنامه چنان که محمود توقع می داشت از وی ستایشی به عمل نیامده بود و به جای آن ، این کتاب از ستایش پهلوانان و شاهان گذشته ی ایرانی سرشار بود.

 7-  علل عمده توفيق شاهنامه در ميان مردم چيست؟

يكي ازعلل توفيق شاهنانه علاوه برمحتويات آنكه همه عبرت و حكمت و آزادگي و آزاد انديشي است. ايمان پاك و اخلاص و صميمت و علاقه  سراينده  آن است كه با اعتقاد و از روي صفاي باطن در راه نظم شاهنامه قدم گذاشته و زندگي و ثروت موروثي خود را وقف اين كار كرده است.

8- شاهکار هنری فردوسی در بیان داستان های شاهنامه چیست ؟

از شاهکارهای هنری فردوسی ، ملاحظات نغزی است که در ضمن و یا پایان داستان ها و جنگ های بزرگ اظهار    می داردوبر گذران بودن جهان و ویران گشتن دودمان و بازی روزگار تاسف می خورد.

9- مزایای ادبی شاهنامه را بر شمرید .

الف ) اشاره به حکایت ها ، امثال و معانی دینی و اخلاقی . ب ) تلفیق تعلیمات اسلامی ودقایق قرآنی و اخلاقی با معتقدات قهرمانان و  پهلوانان .

10- آیا شاهنامه ، فقط داستان جنگ ها و نبردهاست ؟ توضیح دهید .

خیر ، شاهنامه ، مجموعه ی تاریخ و فرهنگ قوم ایرانی است که همه ی وجود زندگی ، معتقدات ، باورها ، دستاوردهای فکری ، دینی ، اخلاقی و اجتماعی آنان را در خود منعکس کرده است .

11- این بیت « منم بنده ی اهل بیت نبی / ستاینده یخاک پای وصی » مبیّن چه باورمندی است ؟

نشانه ارادت خالصانه فردوسی به خاندان پیامبر ( ص ) و تشیع او .

12- چرا توس را « فرهنگ شهر » می نامند ؟

الف )توس خاستگاه حماسه ی ملی ایران و استمرار دهنده ی فرهنگ و قومیت ایرانی درعصرفردوسی بود . ب ) سه حماسه سراینامی ایران ( فردوسی ، اسدی ، دقیقی ) از این شهر ظهور کردند.

13- لغت فرس حاوی چند لغت است ؟ اهمیت آن در چیست ؟

 در لغت فرس ، حدودیک هزارو دویست لغت فارسی آمده است ؛ با این حال چون قدیمی ترین کتاب موجود در این زمینه است در تاریخ ادبیات فارسی اهمیت فراوانی دارد .

14- مناظره چگونه شعری است و مبدع آن کیست ؟ نمونه های خوب مناظره در عصر ما در شعر کدام شاعر چشم گیر است ؟

مناظره ، در اصطلاح ادبی به شعری گفته می شود که در آن دو طرف سخن ( دو انسان یا دو حیوان یا دو شی ء و یا دو مفهوم ) هریک خواص و امتیازات خود را برشمرند و بکوشند خود را بر دیگری ترجیح دهند . مبدع آن اسدی توسی است . نمونه های خوب مناظره در عصر ما در شعر پروین اعتصامی چشم گیر است .

15- چرا شخصیت و شعر اسدی در زیر مجموعه ی فردوسی بررسی می شود ؟

 چون انديشه و كار اسدي در واقع دنباله  فردوسي است و آن تحولاتي كه زبان فارسي بر اثر مهاجرت به سرزمينهاي عراق عجم در روزگار او پيدا كرده به شعر وي راه نيافته است.

خود آزمایی های نمونه بخش سوم :

1- عمده ترین ویژگی های سبک خراسانی کدام اند ؟

سادگی زبان شعر – کمی لغات عربی – ترویج روح شادی و نشاط – تاکید بر فردگرایی .

2- دوره های مختلف شاهنامه کدام اند و هر یک چه ویژگی هایی دارند ؟

الف ) دوران نخستین و اساطیری : آغاز تمدن بشری ، ظهورکشاورزی ، آموختن راه و رسم فراهم آوردن خوراک و پوشاک و روایت داستان ضحاک و قیام کاوه و فریدون که وقایع شاهنامه از این دوره ها با شتاب می گذرد . ب ) دوران پهلوانی : پیدایش سام ، زال ، رستم و عصر کیکاووس و کیخسروو جنگ های دراز مدت ایران و توران که در واقع ، به دلیل وجود شخصیتی پهلوان وایران دوست و مردم نواز چون رستم ، مهم ترین و طولانی ترین بخش های شاهنامه را در بر می گیرد وآغاز این دوره ی طولانی و پرحادثه ، پادشاهی منوچهرو پایان آن ، مرگ رستم و روی کار آمدن بهمن ، پسر اسفندیار است . ج ) دوران تاریخی : که با روی کار آمدن بهمن ، که اردشیرهم خوانده شده ، آغاز می شود و با ذکر حوادث عصر اسکندر و پادشاهی اشکانی و ساسانی در واقع تا حدود زیادی با تاریخ مطابقت پیدا می کند. عمده ترین قسمت های این بخش ، پادشاهی اردشیر وبهرام گوروخسرواست.

3- حماسه ایرانی بر چه ارزش هایی مبتنی است ؟

دعوت به آزادگی ، خردمندی ، سرافرازی – عبرت و حکمت آموزی – دفاع از ملیت و استقامت – دعوت به دادوپرهیز از بیداد.

4- درحماسه از کدام آرایه ها بیش تر استفاده می شود ؟ اغراق و تشبیه .

5- در عصر فردوسی ، محور فکری شعر چه بود ؟

محورفکری آن ، عشق به حقیقت ،برتری یافتن خیر در برابر شر،بهورزی قوم ایرانی و در نهایت،همه ی انسان های حق طلب است.

6- علت گرایش به حماسه سرایی در این عصر چیست ؟

تاکید امرای سامانی و تألیف به زبان دری و گردآوری تاریخ و روایات گذشته ی ایران در برابر خلافت بیگانه ی بغداد- تشویق شاعران و نویسندگان به احیای فرهنگ ملی در برابر سلطه ی فرهنگ عرب .

7- در شعر اسدی کدامین حس بر دیگر احساسات غلبه دارد ؟

حس دینی و علاقه به مبانی اسلام در شعر او بر همه چیز غلبه دارد .

8- عمده ترین خصوصیات شعرعصر فردوسی کدام اند ؟

استحکام قالب و معنی ، تنوع اوزان و قالب ها ، گونه گونی مضامین و مایه ها و خیال های شعری – نزدیکی به طبیعت ، آمیختگی با موسیقی ، داشتن رنگ ملی و ایرانی ، دربرگیرنده ی مایه های حکمی و اخلاقی و فقدان مایه های عرفانی و آسمانی – پیراستگی و استحکام فکری و زبان ممتاز .

9- کدامین اقوام دارای حماسه هستند ؟ در مقایسه ای اجمالی ، جایگاه شاهنامه ، حماسه ملی ایران را بیان کنید .

اقوامی که دارای تمدن و مبارزات دیرینه بودند مانند : ایرانیان ، یونانیان ، هندی ها و آلمانی ها و ... یکی از آثار برجسته ی حماسه فارسی شاهنامه است که تراژدی داستان رستم و سهراب شاهنامه را در ردیف آثار هومر قرار داده است و شاهنامه همه ی آثار ادبی و فرهنگی بعداز خود را تحت تاثیر قرار داده است .

خود آزمايي هاي نمونه درس هفتم :

1- كدام شاعر ملك الشّعراي دربار محمود غزنوي بود؟  عنصري  

2- منظور از « شاعری روستا زاده با شعری به نرمی حریر و بیانی سهل و ممتنع » کیست ؟ فرخی سیستانی

3- از سروده های عنصری چند مثنوی را نام ببرید . قصه های وامق و عذرا ، شادبهروعین الحیات ، سرخ بت و خنگ بت .

4- مضمون عمده  شعر معزّي چيست؟ مدح و توصيف است.

5-  مسمّط چگونه شعري است؟ در اين نوع شعر، استادي از آن كيست؟

قالب مسمّط عبارت است از چند ين بند و هر بند مركّب از چهار تا هشت مصراع هم وزن و مقفّا كه آخرين مصرع در هر بند با مصرعهاي آخر بند هاي ديگر قا فيه اي يكسان دارد. - منوچهري  

6- درشعر منوچهری بیش تر چه چیزهایی توصیف می شود ؟این توصیف ها در کدام تقسیم بندی توصیف جای می گیرند ؟

رنگارنگی تشبیهات او در وصف طبیعت و گل وگیاه و پرندگان خوش آواز ، در واقع تصویر خاطرات ایامی است که او در گرگان و طبرستان گذرانده بود . حتی وصف کاروانگاه ها و ربع و اطلال و دمن و حرکت شبانه شتران با آن جرس های خوش آواز را که در شعر منوچهری ، برجستگی و جلوه ی خاصی یافته است – توصیف واقعی (انواع دیگر توصیف : نمادین –تخیلی ).

7- نظر دیگر شاعران – به ویژه ناصرخسرو – در باره ی عنصری و شعر او چیست ؟

شعر مدحی او را به شدت نکوهش کرده و عنصری را به باد انتقاد می گیرند .

خود آزمایی های نمونه ی بخش چهارم :

1- از مثنوي وامق و عذرا چند بيت باقي مانده است؟ اصل اين داستان متعلّق به كدام قوم است؟  حدود پانصد بيت – يونان.

2- چرا معزّی را شاعری فاقد ابتکار می دانیم ؟

زیرا قصاید او عموماً بر شیوه ی منوچهری است و تاثیر فرخی و عنصری هم در شعر وی دیده می شود .

3- ویژگی های سبک فرخی سیستانی را بیان کنید .

شعر او درعین استحکام و استواری بسیار ساده بود ( سهل و ممتنع ) – تنوع معانی و مضامین آن کم است – موضوعات شعری اوبیشتر وصف و مدح است – معانی اخلاقی در شعر او کمتر دیده می شود .

4- توصيف زير درباره  كدام شاعر است؟

«در توصيف و تشبيه به ويژه در وصف مناظر طبيعت نقّاشي است كه با كلك موبين خويش منظره اي را پيش ديده  ما تجسّم مي سازد و به الفاظ و عبارات خشك و بي روح دم مسيحا مي دمد ... » منوچهري، كه شاعر طبيعّت معرفي شده است.

5- در عصر عنصری چگونه شعرهایی جای گزین حماسه ی عصر فردوسی می شوند ؟ چرا ؟

عصر عنصری دوره ی ستایش گری و جای گزینی تاریخ به جای حماسه است به این معنی که به جای آن که تجربیات و اندیشه های خود را در شعر بیاورند پسند و سلیقه ی ممدوحان خود را در نظر می گیرند.

6- قصیده به چند بخش تقسیم می شود ؟ موضوع قصاید عموماً چیست ؟

تغزل که مقدمه ی قصیده است – تخلص که رابط بین تغزل و تنه ی اصلی قصیده است – تنه ی اصلی قصیده که مقصود اصلی شاعررا در برمی گیرد – شریطه و دعا که شاعر با بیان شرط هایی برای ممدوح خود جاودانگی می کند . ( موضوع قصاید عموماً مدح و ستایش ، پند و اندرز ، حکمت و ... است )

7- چرا محمود غزنوی ، این همه شاعر را در دربار خود گرد آورده بود ؟

برای رقابت با سامانیان و داشتن ستایشگرانی برای اقدامات خود.

8- امتیاز قصاید عنصری نسبت به پیشینیان چیست ؟

وی علاوه بر فنون شعر ، از دانش های زمان خود بهره مند بوده و به ویژه ، پاره ای از اصطلاحات حکمت و منطق را در شعر خویش به کار گرفته است .

  خود آزمايي هاي نمونه  درس هشتم :

1- چرا عصر ناصر خسرو را دوران طلايي فرهنگ اسلامي ناميده اند؟

زيرا در آن دوران، علم و فلسفه و معارف به اوج شكفتگي رسيد و دانشوران صاحب نام همچون فارابي، ابن سينا، ابوريحان، ابوعلي مسكويه و جمعيت معروف به «‌اخوان الصفا» ‌پيشاهنگان فكر و فلسفه ي آن به شمار مي رفتند.

2- حکومت های شیعه مذهب عصر ناصر خسرو را نام ببرید و بگویید که در کدام منطقه مستقر بوده اند ؟

حکومت های  شیعه مذهب آل بویه – زیاریان و دیلمیان در صفحات شمال رشته کوه البرز و کرانه های مازندران – حکومت فاطمیان (اسماعیله )در مصر و شام .

3- چرا آثار مدونی از عرفای دوره ی اول در دست نیست ؟ چون در آن دوره عارفان بیشتر بر جنبه های عملی تاکید داشتند و عرفان را عملی یاد می دادند .

4- اشعار به جا مانده از باباطاهر همدانی بیشتر چه نوع شعری است و به کدام لهجه سروده شده است ؟

 دوبیتی یاترانه محلی لری

5- عمده ترین آثار منثور ناصر خسرو کدام اند ؟ سفر نامه، زادمسافرین ، جامع الحکمتین ، وجه الدین

 6- محتواي شعر ناصر خسرو چيست؟

محتواي شعر او خرد و دين و اعتقاد و علم و جويندگي و حقيقت نگري و كمال انساني است.

7- عمده ترین تفاوت شعر ناصر حسرو با شعر پیشنیان در چیست ؟ شعر او در خدمت فکر اخلاقی و اجتماعی و اندیشه های مکتبی قرار دارد . اما شعر گذشته در  وصف معشوق و مدح پادشاهان  بود .

8-علم  کلام چه علمی است در عصر ناصر خسرو کدامین شیوه ی کلامی تسلط دارد ؟ علمی که با دلایل عقلی از عقاید دینی دفاع می کند . کلام اشعری

9- در باب تصوف عابدانه و تصوف عاشقانه تحقیق کنید ؟ عاشقانه تصوفی که مبتنی بر عشق است مثل عرفان عطار مولوی منصور حلاج عابدانه متنی بر توکل رعایت فرایض و آداب و سنت های دینی است که عابد خوانده می شوند مثل شبلی ، امام محمد غزالی جنید .

10-این بیت ناصر خسرو مبین چیست ؟   غرال و غزل هر دوان مر تورا  /   نجویم غزال و نگویم غزل

بیانگر عدم او به وصف و شعر عاشقانه است .

خودآزمایی  های نمونه  بخش پنجم :

1- اسماعیلیان چه کسانی بودند ؟ در مورد فکر و اندیشه ی ایشان چه می دانید ؟

گروهی از شیعیان هفت امامی به نام فاطمیان در مصر وشام تبلیغ می کردند . آنان معتقد بودند امامت به اسماعیل فرزند اما م جعفر صادق می رسد .و چو ن به دنبال معانی باطنی قرآن بودند به آنها باطینه نیز می گفتند .

2- محتوای دوبیتی های بابا طاهر چیست ؟ عقاید عارفانه که با سوز دل و اعتقاد خاص بیان شد .

3- ناصر خسرو ، علت انقلاب درونی خود را چه چیز ذکر می کند ؟ تنگ نظری و باریک بینی بزرگان مذهبی که نتوانستند او را قانع کنند و خوابی که در چهل سالگی دید .

4- ناصر خسرو در مصر به چه عنوانی دست یافت ؟ حجت (حجت یکی از عالی ترین مراتب اسماعیله است .)

5- چر ا ناصر خسرو ناچار به اقامت در یمگان شد ؟ به دلیل آزار اذیت اهل تعصب که عقاید او را نپذیرفتن .

6- دانشنامه علایی از کیست ؟ ابو علی سینا

خود آزمايي های نمونه درس نهم:

1- اهميت دانشنامه  علايي در چيست؟

اهميت اين كتاب ابتدا از آن جهت است كه يك دوره  كامل از فلسفه  طبيعيات را به زبان فارسي شامل مي شود و دوم آن كه بسياري از اصطلاحات منطقي و فلسفي را به زبان فارسي در بر مي گيرد.  

2- آثار ابوريحان بيروني، عموماً در چه زمينه هايي است؟ در زمينه هاي طب، جغرافي، رياضي و فلسفه است.  

3- قابوس نامه تألیف کیست ؟درچند باب است و موضوع آن چیست ؟

تألیف عنصر المعالی ،در چهل و چهار باب می باشد ، موضوع آن اخلاق و مسائلاجتماعی است .

4- سياست نامه در چه موضوعي تأليف شده است؟ نام ديگر آن چيست؟

در آيين مملكت داري تأليف شده،  نام ديگر آن سير الملوك است .

خود آزمايي های نمونه  درس دهم :

1- موضوع كشف المحجوب چيست؟ چه كتابهاي ديگري درباره  اين موضوع مي شناسيد؟

 موضوع كشف المجحوب، طريقت و اصول تصوف و بيان كيفت عشق به پروردگار است. شرح تصوف .

2-آثار خواجه عبدالله انصاري را نام ببريد؟

 1- كتاب طبقات الصوفيه فارسی 2- رسائل 3-مناجات نامه 4- رساله دل و جان 5- زاد العارفین 6- کنز عارفین  7- الهی نامه .

3-  رسا یل خواجه عبدالله انصاری حاوی چه مضامینی است ؟ اقوال و سخنان و مناجات و راز ونیاز های پر جاذبه و لطیف و عمیق  ترین معانی عارفانه با بیانی شعرانه است .

4- ویژگی های نثر مرسل و مسجع را بیان کنید و بگویید چه تفاوتی با هم دارند ؟ نثر مرسل ساده و روان است آرایه های ادبی ندارد اما مسجع آهنگین و آرایه های ادبی در حد اعتدال دارد .

5- تفسير معروف به كمبريج چه قسمتهايي از قرآن را شامل مي شود؟  از تفسير سوره مريم تا پايان قرآن مجيد را شامل مي شود.

6-  نثر ديني با كدام اثر شروع مي شود؟ با ترجمه  تفسير طبري

7- علت آفرینش تفسیرها چیست؟ نمونه های از تفاسیر مهم را نام ببرید ؟ شناخت معانی و حقایق قرآنی و قدرت استنباط احکام تفسیر طبری ، تفسیرکمبریج ،تفسیر سور آبادی .

خود آزمایی های نمونه ی بخش ششم :

1- چرا ابوعلی سینا و برخی نویسندگان ایرانی آثار خویش را به عربی نوشته اند ؟

گروه بیشتری در دنیای اسلام قرار گیرد .

2- محتوای التفهیم چیست ؟ نجوم ،هندسه ، حساب .

3- قابوس نامه تحت تاثیر متون کدام دوره است ؟ متون آموزشی پیش از اسلام .

4- ویژگی های نثر تاریخ سیستان را بیان کنید ؟ بخش اول ساده طبیعی به شیوه ی کتابهای تاریخ دوره ی قبل مثل نثربلعمی لغات عربی دشوار تا حدودی دور است . بخش دوم حوادث قرن هشتم است به سبک همان زمان است .

5- تاریخ بیهقی چند مجلد فراهم شده بود؟چه قسمت هایی ا زآن باقی است ؟ سی جلد، پنج جلد باقی است که درباره حکومت مسعود است و تاریخ مسعودی نیز نامیده می شود .

6-گفته شده است تاریخ  بیهقی بلاغت طبیعی  زبان فارسی را در مورد خود منعکس کرده است در این باره تو ضیح دهید و بحث کنید ؟هنر بیهقی اوج بلاغت است و بهترین نمونه هنر انشایی زبان گرم ساده با شکوه است .

7- سفر نامه ی ناصر خسرو علاوه بر جنبه ی ادبی چه ارزش های دیگر ی دارد ؟ چون سیمای شهرها و مردمان و وضع زندگی اجتماعی را گفته از نظر اجتماعی و مردم شناسی ارزش دارد .

8- شر ح تعرف از کیست ؟ اسماعیل بخاریی

9-کشف المحجوب از حیث نثر چه ویژگی هایی دارد ؟ آراسته و زیبا مقدمه آن نثر شاعرانه دارد در لابلای آن  آیات و احادیث وجود دار د وجود لغات عربی جمله های طولانی نثر آن را دشوار کرد .

10- خواجه عبدالله ؛ تحت تعلیم کدام عارف نامی است ؟ شیخ ابوالحسن خرقانی .

11- طبقات الصوفیه تالیف کیست و به چه زبانی است ؟ عبدالرحمان سلمی به زبانی عربی                                                                                    

خودآزمايي های نمونه  درس يازدهم :

1- از حیث ساختار و محتوا (درون مایه ) قطعه را تعریف کنید .

قطعه شعریست حداقل دو بیت که معمولا مطلع آن مصرع نیست و مصرع های زوج آن هم قافیه اند ودرآن موضوع خاصی مطرح می شود . درون مایه ی قطعه معمولا نطالبی اخلاقی ، تعلیمی ، حکایت ، مدح ، هجو ، تقاضا و .... است .

2- تخلص انوري در آغاز چه بود؟ آيا شاعراني را مي شناسيد كه بيش از يك تخلص داشته اند؟

انوري در آغاز شاعري «‌خاوري»‌ تخلص مي كرد.بله ـ خاقاني كه در آغاز «حقايق» تخلص مي كرد، فروغي بسطامي، غزل سراي معروف قرن سيزدهم كه ابتدا «‌مسكين» تخلص مي كرد.

 3-  بيت: «هفت سالم بسود سو و دهك / پس از آنم سه سال قلعه ی ناي» از كيست و به چه مسئله ای اشاره دارد؟

از مسعود سعد است و به زندان شدن او در قلعه هاي سو و دهك و ناي اشاره دارد.

4- گفته اند : « اوپیامبری درادب فارسی است که در همه ی عمر جز ستایش و نکوهش چیز دیگری بر وی الهام نشده است .»این توصیف در باره ی کیست و مبین چه نکته ای است ؟

انوری ، بیانگر قدرت شاعری اوست که برخی اورا هم پایه ی سعدی وفردوسی دانسته اند.با این حال شعراوفقط    آمیزه ای از مدح وهجو است که تمام توان شعری خود را صرف ستایشگری و بدزبانی کرده است .

خودآزمايي های نمونه درس دوازدهم :

1-  عمده شهرت جمال الدين عبدالرزاق به سبب سرودن كدام شعر است؟ موضوع آن چيست؟

ترکیب بندی است که در نعت و ستایش پیامبر گرامی اسلام سروده شده است .

 2- «خلاّق المعاني» يعني چه؟ چه كسي و چرا بدين لقب ناميده شده است؟

خلاق المعاني يعني كسي كه به خلق معاني تازه مي پردازد.كمال الدين اصفهاني چون وي در خلق و آفرينش معاني تازه دستي توانا داشته، بدين لقب ناميده شده است.

3- عصر و دوره ي كمال الدين اسماعيل مصادف با چه واقعه اي است؟ سرانجام وي چه بود؟

 مصادف با دوره  پرآشوب حمله  مغول است. سرانجام وي به دست مغولان در سال 635 هجري به قتل رسيد.

خود آزمایی های نمونه بخش هفتم :

1- انوری را مبدع چه نوع شعری دانسته اند ؟غزل های عاشقانه .

2- چه کسانی را می توان از پیشروان سبک موسوم به عراقی دانست ؟

انوری ، مسعودسعدسلمان ، کمال الدین اصفهانی ،عبدالرزاق

3- به نظرشما آیا تقسیم بندی انواع شعر و نثر به نام مناطق ( عراقی ، خراسانی و ... ) شیوه ی درستی است ؟

خیر ، زیرا همه ی شاعران سبک عراقی در عراق عجم نمی زیستند .

 خودآزمايي های نمونه درس سيزدهم :

1- اساسي ترين انديشه هاي صوفيانه عين القضات را در چه آثاري مي توان جست و جو كرد؟

 رساله هاي يزدان شناخت و تمهيدات.

2- شیوه و سبک نویسندگی عین القضات چگونه است ؟

ساخت نوشته های او بر پایه ی سادگی و بی تکلفی استوار است ودر پاره ایی از نوشته های عین القضات شعر و شعور به هم آمیخته وکلمات و جملات زرین و به یاد ماندنی ایجاد کرده است و در نوشته های خود اشعار زیادی از دیگران و برخی رباعیات عارفانه از خود و هم چنین آیات قرآنی به استشهاد آورده است .

3-  انديشه هاي شيخ اشراق بيشتر از چه مايه مي گرفت؟ از تفكر ايراني و حكمت خسروانی مايه مي گرفت.

4-  اسرارالتوحيد اثر كيست؟ چند باب دارد و موضوع آن چيست؟

اثر محمدبن منور ـ سه باب دارد ـ موضوع آن درباره  گفتار و رفتار و حالات شيخ ابو سعيد ابو الخير عارف برجسته  قرن پنجم است.

5- ارزش ادبی سمک عیّار را بررسی کنید .

این کتاب باشیوه ی داستان در داستان تدوین شده است که داستان های آن با یکدیگر ساخت و پیوندی استوار دارند.و یکی از بهترین داستان های فارسی در دوران گذشته به حساب می آیددر این داستان اشعاری از شاعران پیشین فارسی مانند عیوقی و فردوسی آمده است .

خودآزمايي  های درس چهاردهم:

1- سند باد نامه را چه کسی تحریر کرده است ؟ اصل این اثر متعلق به کدام قوم است و مؤلّف آن کیست ؟

ظهیری سمرقندی ، هند ، مؤلف آن سندباد حکیم هندی است .

2- خصایص نثر دینی چیست ؟

سادگی و نزدیکی آن به زبان عامه ، بهره گیری از مضامین دینی و داستان های مذهبی ، استشهاد به آیات و احادیث .

3- کدام اثر را قدیم ترین و مهم ترین تفسیر شیعه دانسته اند ؟ مولف این اثر کیست ؟

روض الجنان و روح الجنان ، مولف آن حسین خُزاعی نیشابوری معروف به شیخ ابوالفتوح رازی .

4- موضوع و محتوای ترجمان البلاغه چیست ؟در زمینه ی علم بلاغت ( معانی و بیان و بدیع )توشته شده است .

5- موضوع کتاب کلیله و دمنه چیست ؟ سبک آن چگونه است ؟

موضوع کتاب حکمت ، سیاست و اخلاق است که به شیوه ی تمثیل و داستان از زبان حیوانات ، به ویژه دو شغال به نام های کلیله و دمنه نقل می شود. کتاب دارای اسلوب عالی و آراستگی زبان و مفردات کم نظیر است .نویستده دراین کتاب به سجع و موازنه و آوردن اشعارو امثال فارسی و عربی و آیات و احادیث پرداخته است وبسیاری از منتقدان کار او را سرآغاز نثرفنی فارسی می دانند و کتاب وی را نمونه ی عالی این سبک به شمار آورده اند.

خودآزمایی های نمونه ی بخش هشتم :

1- عیّاران کیستند ؟ دراین باره توضیح دهید .

گروهی از جوانمردان که صفات مردانگی و مردم نوازی و راست گویی را در فرهنگ ناحیه ی خود سیستان و خراسان در سده ی سوم ترویج و تبلیغ می کردند .

2- موضوع و محتوای المعجم چیست ؟ این اثر چه ارزش و جایگاهی دارد ؟

مشتمل بر دو بخش است : بخش اول در فن عروض و بخش دوم در علم قافیه و نقد شعر . پرآوازه ترین وبرجسته ترین کتابی است که درطول تاریخ حیات ادبی ایران در قلمرو علوم ادبی تألیف شده و تا روزگار ماهم حاکمیت و نفوذ خود را ازدست نداده است.

3- اصل كتاب مرزبان نامه به چه زباني است و تأليف كيست؟به زبان طبري و تأليف مرزبان بن رستم .

4- نام ديگر چهار مقاله و موضوع آن چيست؟

نام ديگر آن مجمع النوادر است وموضوع آن چهار گفتار يا مقاله درباره  دبيران و شاعران و منجمان و طبيبان است.

5- محتوا و مضمون حدائق السّحر چیست ؟موضوع آن مباحثی ازعلم معانی و بیان و صنایع لفظی و معنوی کلام است .

6- ویژگی های عمده ی نثر سعدی را در گلستان ذکر کنید .

سعدی با پرداختی زیبا ، فشرده نویسی ، بهره وری از شعر، تمثیل و حکایت ، تنوع معانی و رنگارنگی و خوش آهنگی الفاظ ، دریافت های تیز بینانه از مسائل مهم اجتماعی و اخلاقی را در ظرفی آراسته ریخته و شیوه ای تازه در نویسندگی فارسی پدیدآورد.

7- گلستان شامل چه قسمتهايي است؟

گلستان شامل يك مقدمه و هشت باب است. به اين ترتيب: در سيرت پادشاهان، در اخلاق درويشان، در فضيلت قناعت، درفوايد خاموشي، در عشق و جواني، در ضعف و پيري، در تأثير تربيت و در آداب صحبت است .

خودآزمايي های نمونه درس پانزدهم :

1- سنايي در قصايد وغزليات، بيش تر متوجه چه مضاميني است؟

 در قصايد به زهد و حكمت و مضامين اخلاقي توجه دارد و در غزل به مضمون هاي عرفاني و الهامات ناشي از عشق واقعي به مبدأهستي توجه  دارد.

2- چرا برخي تصوركرده اند، سنايي گرايش شيعي دارد؟

 زيرا در پاره اي از قطعات او، چنان شيفته و دل باخته  اهل بيت و فضايل ائمه ی دين است. كه همين امر سبب شده است كه برخي وي را در زمره  ی  شاعران و مؤلفان شيعه قلمداد كنند.

3- مهم ترین مثنوی سنایی چه نام دارد ؟ دیگر آثار او را نام ببرید .

حدیقه الحقیقه یا الهی نامه و یا فخری نامه است . آثار دیگر : دیوان اشعار ، سیرالعباد الی المعاد ،طریق التحقیق ، کارنامه ی بلخ ، عشق نامه و مکاتیب سنایی .

4- تأثیر سنایی را بر دیگر شاعران ارزیابی کنید .

خاقانی در قصایدحکمت آموز و غزلیات زاهدانه ی خود بر طریق سنایی رفته و در نظم تحفه العراقین به حدیقه توجه داشته است .عطار غزل سرایی عرفانی به طرز سنایی را به کمال رسانیده و در نظم منطق الطیر خود به حدیقه ی سنایی نظر داشته است . مولانا که عطار را روح و سنایی را دو چشم او می دانست در پرداختن غزلیات شورانگیز دیوان شمس از پی سنایی و عطار رفته ، مثنوی معنوی خود را هم به اشاره ی مرید نامورش ،حسام الدین و برای جای گزین کردن آن در حلقه ی درس مریدان به شیوه ی الهی نامه سنایی به نظم در اورده است .

5- سنایی در نگاه مولوی چه جایگاهی دارد ؟سنایی در نظر مولوی جایگاه ویژه ای دارد ؛ به نحوی که درغزلیات و مثنوی خودبه سنایی نظرداشت و وی را دوچشم بصیر معرفت می دانست .

6- درعصر مولوی ، کدام نوع ادبی بیش تر رواج دارد ؟ چند نمونه ذکر کنید .

ادبیات غنایی با مضامین عرفانی : حدیقه الحقیقه ، مخزن الاسرار ، منطق الطیر و مثنوی و معنوی .

7-  رباعي يا ترانه بيش ترچه كاربردي دارد؟ مخصوص انديشه هاي كوتاه و عميق وتأملات فلسفي است .

8- در شعر عصر مولوي،پيشگامي از آن كيست؟سنايي

9- پايه  اصلي انديشه هاي خيامي، تأمل در چيست؟تأمل در راز هستی و نیستی است و سرنوشت انسان .

خوآزمايي های  درس شانزدهم :

1- چرا خاقاني را «شاعر صبح» ناميده اند؟

 زیراخاقانی درتوصیف آسمان و شب وبه ویژه صبح وطلوع آفتاب ، دستی توانا دارد .

 2- خاقاني در سبك بيان، بيشتر متأثر از كيست؟ : سنايي

3- عمده ترین شاخص های شعر خاقانی کدام اند ؟

شیوه ی خاص او بر پیچاندن معانی آشنا ، توصیف پدیده های طبیعی و آفریدن ترکیبات و تغییرات تازه استوار است .تشبیهات و استعاراتش گاه غریب و دیر فهم است .

4- گفته اند خاقانی آرزوی سفر به خراسان داشته است . آیا این آرزو برآورده شده است ؟ چرا اواین آرزو را درسر می پرواند ؟

خیر ، هدف او از این سفر معرفی هنر خود در سطحی گسترده تر بود ونیز چالش و رویارویی با شاعران خراسان .

5- در باره ی قصیده ی ایوان مداین و کسانی که بدین مطلب پرداخته اند ، چه می دانید ؟

خاقانی به هنگام بازگشت از سفر حج در مسیر راه خود به ویرانه های تیسفون ( کاخ کسری ) می رسد و قصیده ای در باره ی تاسف و تحسّر خود برای فروپاشی شکوه و عظمت دوره ی ساسانی می سراید.

6- این همه خودستایی و جنگ و ستیز با دیگران در شعر خاقانی مبین چیست ؟

به دوگونه می توان پاسخ داد : الف ) خودستایی او پیروی از یک سنت ادبی است که در اصطلاح ادبی « مفاخره » نام دارد .

ب) عدم درک درست شعر و شخصیت و گستره ی دانش او از سوی رقیبانش . اما برخی نیز این همه خودستایی را ناشی از عقده ی حقارت دانسته اند .

7- چه تفاوت عمده ای درکار نظامی هست که وی را از دیگر معاصران ممتاز می کند ؟

دارای سبک و روش جداگانه ای دارد ، او در نوآوری هایی که در قلمروترکیب و معنی و ساختار داستانی دارد وی را از دیگرمعاصران متمایز می کند . قالب ای عصر قصیده بود ولی او مثنوی غنایی را انتخاب کرد .

8- چه کسانی از نظامی تقلید کرده اند ؟ کدام یک موفق بوده اند ؟

امیر خسرو دهلوی ، خواجوی کرمانی ، جامی – امیرخسرودهلوی نسبت به دیگران توفیق بیشتری به دست آورد .

9- نظامی بیش تر از چه کسی تأثیر پذیرفته است ؟ رد پای مقابله با کدام شاعر در شعر وی دیده می شود ؟

نظامی در سرودن خسرو وشیرین از فخرالدین اسعد گرگانی ، در نظم اسکندر نامه از شاهنامه ی فردوسی و در مخزن الاسرار از حدیقه ی سنایی تأثیر پذیرفته است .هم چنین ردپای نوعی مقابله با فردوسی در اسکندرنامه کاملاً مشهود است .

 خودآزمایی های نمونه درس هفدهم :

1-موضوع و محتوای مختارنامه و قالب آن چیست ؟موضوع آن عرفان و قالب آن رباعی است .

2- جایگاه عطار را در ادب ایران چگونه ارزیابی می کنید ؟

او راه رسیدن به اوج عارفانه ای را که در مثنوی و غزلیات شمس بود هموار کرد و خود به کمال معرفت د

نظرات شما عزیزان:

برچسب‌ها: